Jak wiadomo, znak towarowy stanowi bardzo cenny składnik majątkowy przedsiębiorstwa. Nie powinien zatem nikogo dziwić fakt, że przedsiębiorcom zależy na jego ochronie. Jest ona możliwa i najpełniej realizowana dzięki  prawu ochronnemu na znak towarowy, który przedsiębiorca może uzyskać w procesie rejestracji. Gwarancja ochrony wynika wprost z przepisu art. 153 ust.1 ustawy pwp, który stanowi, że „Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy”. Jeżeli przytoczoną regulację rozpatrzymy przez pryzmat art.154 ustawy, uzyskamy pewien kontur wyłącznych uprawnień przedsiębiorcy, a tym samym i pośrednio wskażemy na zakres do którego będzie się odnosiła ochrona znaku towarowego. Przepisy art. 154  stanowią, że używanie znaku towarowego polega w szczególności na:
1) umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach;
2) oferowaniu i wprowadzaniu towarów objętych prawem ochronnym;
3) oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem;
4) posługiwaniu się tym znakiem w celu reklamy;
5)oferowaniu i wprowadzaniu towarów objętych prawem ochronnym do obrotu, czy imporcie lub eksporcie towarów objętych prawem ochronnym.

Na uwagę zasługuję zastosowanie przez ustawodawcę sformułowania „w szczególności”, wskazując tym samym na jedynie przykładowy charakter powyższego wyliczenia, pozostawiając katalog uprawnień otwartym. Wobec takiej redakcji przepisu, prawodawca musi wskazać na pewne jasne granice jego ochrony, by owe „używanie” znaku towarowego nie było interpretowane zbyt szeroko.
Ustawa wskazuje na różne zakresy ochrony. Z pewnością za podstawowe powinno się uznać zakres: terytorialny, czasowy oraz przedmiotowy. Pierwszy z nich reguluje problematykę terytorium nad którym będzie rozciągać się ochrona. Otóż najprościej mówiąc, ochrona znaku będzie możliwa wyłącznie na terytorium, na którym jej żądano, a zatem jeżeli rejestracji dokonamy w Urzędzie Patentowym RP, ochrona będzie się ograniczać jedynie do terytorium Polski. Nie mniej jednak, nie można zapomnieć, że przedsiębiorca może także skorzystać z systemu ochrony regionalnej- w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante (Hiszpania)- dla całego obszaru UE, lub z systemu międzynarodowego w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie- w wyznaczonych państwach-członkach Związku Madryckiego.
Jeżeli zaś chodzi o zakres czasowy ochrony, to ustawa gwarantuje 10 letnią ochronę znaku towarowego od daty zgłoszenia w urzędzie patentowym. Prawo to, rzecz jasna, może być przedłużane na kolejne okresy 10 letnie. Wniosek o prolongatę powinien być złożony przed końcem upływającego okresu ochrony, jednak nie wcześniej niż na rok przed jego upływem. Wyjątkowo ustawa przewiduje także możliwość wniesienia takiego wniosku w ciągu 6 miesięcy od wygaśnięcia prawa ochronnego.
W kontekście granic ochrony znaku towarowego, nie bez znaczenia ma fakt, że znak towarowy jest chroniony w tzw. klasyfikacjach. Ustawa zaznacza, że w zgłoszeniu znaku towarowego w Urzędzie patentowym niezbędne jest wskazanie towarów lub opcjonalnie usług dla których znak ma być przeznaczony. Aktualnie jest 45 klas towarów i usług. Przedsiębiorca dokonując wyboru klas decyduje, które towary i usługi mają być opatrywane jego znakiem. W konsekwencji ochrona znaku będzie możliwa jedynie w odniesieniu do wskazanych przez wnioskodawcę klas. Nie można zapominać też o tym, że prawo chroni znak towarowy w postaci w jakiej został zgłoszony, w związku z tym w przypadku tzw, rebrandingu lub zmiany w kolorystyce konieczne będą kolejne zgłoszenia.
Wracając do postanowień art. 153, wynika z niego ponadto jeszcze jedno kryterium ochrony, a mianowicie używanie znaku towarowego w celach zarobkowych lub zawodowych. Wyklucza to tym samym naruszenie prawa przedsiębiorcy, przez osobę używającą znak dla celów publicystycznych, wyrażania krytyki, nauczania itp. Co więcej, quasi-monopol wynikający z prawa ochronnego, nie daje uprawnionemu prawa zakazywania korzystania ze znaku przez osoby trzecie w obrocie: ich nazwisk lub adresu, oznaczeń wskazujących w szczególności na cechy i charakterystykę towarów, ich rodzaj, ilość, jakość, przeznaczenie, pochodzenie, czy datę wytworzenia lub okres przydatności zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towarów, zwłaszcza gdy chodzi o oferowanie części zamiennych, akcesoriów lub usług zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, jeżeli prawo do jego używania przez te osoby wynika i innych przepisów ustawy.

Klasycznym przykładem zastosowania tego wyłączenia są części zamienne do samochodów. Nie będzie naruszeniem prawa do znaku towarowego rzetelne poinformowanie, że w warsztacie naprawiane są samochody marki BMW czy też, że warsztat oferuje części zamienne do samochodów BMW. W takim wypadku naruszenia prawa wyłącznego nie będzie stanowić umieszczenia loga marki samochodów na szyldzie reklamowy.
Innym przykładem może być umieszczanie znaków towarowych np. „Wrangler” na witrynach sklepów odzieżowych w celu poinformowania klienta, że taki asortyment odzieży właściciel posiada w sklepie.

Analiza powyższego przepisu pozwala na ustalenie pewnych ogólnych reguł, które pozwolą osobom trzecim posłużyć się zarejestrowanym znakiem towarowym, bez obawy o naruszenie prawa wyłącznego. Do takich wypada zaliczyć:
1.  w przypadku odwołania do cudzego znaku towarowego, odwołanie musi być niezbędne, aby należycie poinformować klientów o właściwościach danego produktu;
2. używanie takiego znaku musi być zgodne z uczciwymi praktykami w przemyśle i handlu;
3. użycie cudzego znaku towarowego w celu reklamowym i informacyjnym jest dozwolone jeżeli nie prowadzi do mylącego wrażenia o istnieniu gospodarczych powiązań pomiędzy uprawnionym do znaku, a używającego w tym celu.

Dopuszczalne jest także legalne posługiwanie się zarejestrowanym znakiem w przypadku tzw. używacza. Instytucję używacza uprzedniego wprowadził przepis art.160 ust.1 p.w.p. Wg ustawy- używacz uprzedni to osoba prowadząca lokalną działalność gospodarczą w niewielkim rozmiarze, która używała w dobrej wierze oznaczenia, zarejestrowanego następnie jako znak towarowy na rzecz innej osoby. Używacz uprzedni ma prawo nadal bezpłatnie używać oznaczenia, jednak w zakresie nie większym niż dotychczas. Prawo do używania takiego oznaczenia może zostać wpisane do rejestru znaków towarowych na wniosek używacza uprzedniego. Prawo to może zostać przeniesione na inną osobę tylko łącznie z przedsiębiorstwem. Nie może zostać przeniesione odrębnie, bez zbycia przedsiębiorstwa.
Ustawodawca reguluje tez kwestię znaku towarowego a prawa do firmy. Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy nie może zakazać posługiwania się przez inną osobę firmą (nazwą, pod którą prowadzi ona działalność gospodarczą), jeżeli: nazwa ta nie jest używana do oznaczania towarów będących przedmiotem tej działalności; nie ma ryzyka wprowadzenia odbiorców w błąd co do pochodzenia towarów, w szczególności dlatego, że uprawniony do znaku towarowego i uprawniony do firmy mają różne profile działalności, funkcjonują w różnych branżach lub też zasięg używania nazwy jest lokalny. Jeżeli jednak osoba posługując się nazwą, pod którą prowadzi działalność gospodarczą, działa w złej wierze, uprawniony do znaku towarowego może sprzeciwić się używaniu przez nią tej nazwy.

Wobec istnienia tak licznych ograniczeń ochrony znaku towarowego wynikających z ustawy, rodzi się pytanie, jakie działania będą stanowiły naruszenie prawa ochronnego. Otóż za naruszenie jest uznane bezprawne korzystanie ze znaku w obrocie gospodarczym, gdy wystąpi:

• podwójna identyczność- ma ona miejsce w przypadku zastosowania znaku identycznego do znaku towarowego, w odniesieniu do identycznych towarów;
• ryzyko konfuzji- łącząca się z sytuacją, w której wskutek podobieństwa lub identyczności towarów może nastąpić niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd odbiorców co do komercyjnego pochodzenia towarów. Np.-oznaczenia identyczne, a towary podobne; oznaczenia podobne, a towary identyczne lub w przypadku, gdy zarówno towary jak i oznaczenia są podobne;
• sytuacja w której znak identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego, zarejestrowanego w odniesieniu do jakichkolwiek towarów, jeżeli takie używanie może przynieść używającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego.

Z uwagi na fakt, iż naruszenia praw przedsiębiorców nie należą do rzadkości, prawodawca zapewnia szereg narzędzi prawnych przewidując zarówno system ochrony cywilnoprawnej jaki i ochronę karnoprawną. Należy wspomnieć, że zastosowanie środków ochrony będzie tyczyć się nie tylko osób trzecich, ale też licencjobiorców, którzy naruszą postanowienia umowy licencyjnej.

Jeżeli chodzi o ochronę cywilnoprawną, uprawniony może żądać od osoby bezprawnie korzystającej ze znaku towarowego zaniechania ponownego naruszania prawa wyłącznego. Jest to tzw. ochrona prewencyjna znaku towarowego. Może także żądać usunięcia skutków naruszenia znaku towarowego, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści wynikających z korzystania ze znaku towarowego, naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Na uwagę powinien niewątpliwie zasłużyć fakt, że roszczenia mogą się kumulować.

Jak już wcześniej zostało wspomniane, prócz ochrony cywilnoprawnej, ustawa p.w.p wprowadza także ochronę prawnokarną w art. 305. Zgodnie z tym przepisem- oznaczenie towarów podrobionym znakiem towarowym w celu wprowadzenia ich do obrotu podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Takiej samej karze podlega wprowadzenie do obrotu towarów oznaczonych takim znakiem. Prawodawca przewidział także typ kwalifikowany tego przestępstwa, zagrożony karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Znamieniem powodującym surowszą odpowiedzialność, jest znaczna wartość towaru lub uczynienie sobie z takiego przestępnego zachowania stałego źródła dochodu. Natomiast w przypadku mniejszej wagi, sprawca będzie podlegał jedynie grzywnie. Dodatkowo sąd wydając wyrok skazujący, może orzec także środek karny w postaci przepadku towarów pochodzących z przestępstwa oraz materiałów i narzędzi służących do jego popełnienia.

Autor: Natalia Karpiuk

Bibliografia:
1.http://www.iglinski.pl/pl/znak_towarowy
2.http://znakitowarowe-blog.pl/naruszenie-znaku-towarowego/
3.Prawo własności przemysłowej, pod redakcją Joanny Sieńczyło – Chlabicz